Servet-i Fünun - Fadime ÇOKYAZAR :)

SERVET-İ FÜNUN (EDEBİYAT-I CEDİDE)-(1896-1901)           

• Batı etkisindeki Türk edebiyatının kısa ama etkili dönemidir.Recaizade Mahmut Ekrem’in çevresinde toplanan yenilikçi genç edebiyatçılar tarafından oluşturulmuştur.
• Tanzimat edebiyatında da olduğu gibi Fransız edebiyatının etkisinde kalınmıştır
• II. Abdülhamit yönetiminin baskısı (istibdat) altında gelişmiş bir edebiyattır; karamsarlık, umutsuzluk, bunalım, bu döneme hakimdir.
• Gazeteden çok dergiciliğe önem verilmiştir.
• Sanat için sanat anlayışı döneme egemendir.
• Tanzimat’ın hedef olarak benimsediği dilde sadeleşme unutulmuş, tersine daha da sanatlı, ağır bir dil kullanılmıştır.
• Hüseyin Cahit Yalçın’ın Servet-i Fünun’ da yayımlanan “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalesinden dolayı, dergi kapatılmıştır.

SERVET-İ FÜNUN ŞİİRİNİN ÖZELLEKLERİ

• Şiirde konu ve biçim yönünden büyük yenilikler yapılmıştır.
• Heceyle denemeler olmakla birlikte ağırlıklı olarak aruz vezni kullanılmıştır.
• Kulak için kafiye anlayışı benimsenmiştir.
• Şiirde musikiye, şekil kusursuzluğuna önem verilir.
• Aruz Türkçeye uydurulmaya çalışılmıştır. 
• Aruz kalıpları konuya göre seçilmiş, bir şiirde birden fazla aruz kalıbı kullanılabilmiştir.
• Sone,tiriyole, balat ve terza-rima gibi Batı’dan alı-nan nazım şekilleri ilk kez bu dönemde kullanılmıştır.
• Serbest müstezat Servet-i Fünun şiirinde çokça kullanılmıştır.
• Arapça ve Farsçadan daha önce kullanılmamış sözcükleri kullanmayı bir hüner olarak görmüşlerdir.
• Anlam bir mısrada değil diğer mısrada tamamlanmış şiirin bütünlüğüne önem verilmiştir.
• Tanzimat sanatçılarından olan R. M. Ekrem’in “Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir.” anlayışıyla hareket etmişlerdir.
• Şiirlerde aşk ve doğa gibi bireysel konular işlenmiş, sıfatlara ve doğa tasvirlerine bolca yer verilmiştir.
• Mensur şiir örnekleri verilmeye başlanmıştır.
• Şiirde sembolizm ve parnasizmin etkisi vardır.

SERVET-İ FÜNUN ROMAN VE HİKAYESİ

• Roman ve hikayede teknik bakımdan Batı seviyesine bu dönemde ulaşılmıştır.
• Konu ve karakter seçimine dikkat edilmiş, psikolojik tahlillere yer verilmiştir.
• Roman ve hikayelerde bireysel konular işlenmiştir: Aşk, dram, hayal kırıklıkları, aile içi çelişkiler...
• Çevre tasvirlerinde ayrıntılara girilmiş, mekan olarak İstanbul dışına çıkılmamıştır.
• Kahramanlar eğitimli, aydın kişilerden seçilmiş, ait oldukları sınıfa göre konuşturulmuştur.
• Roman ve hikayelerde Arapça ve Farsçanın ağırlıkta olduğu süslü, söz diziminde değişikliklere gidilen uzun ve kesik cümlelerin kullanıldığı bir dil söz konusudur.
• Roman ve hikayede realizm ve natüralizm akımlarından etkilenilmiştir.
• NOT :Tiyatro türünde dönemin baskısı nedeniyle hemen hemen hiçbir gelişme gösterilmemiştir.

SERVET-İ FÜNÜN’UN  SANATÇILARI

TEVFİK FİKRET (1861— 1915)

• Önceleri sanat için sanat, sonraları toplum için sanat anlayışını savunmuş ve buna uygun eserler vermiştir.
• Toplumsal ve siyasal ortamı Han-ı Yağma, 95’e Doğru, Balıkçılar, Haluk’un Bayramı, Tarih-i Kadim, Promete, Sis gibi şiirleriyle eleştirmiştir.
• Karamsarlığı ve iç dünyasındaki çalkantıları şiirlerinde öne çıkmıştır.
• Serbest müstezatı şiirlerinde başarıyla kullanmıştır.
• Aruzla Türkçeyi, şiirle düz yazıyı başarıyla kaynaştırmayı bilmiştir.
• Beyit ve mısra bütünlüğünü kırmış, anlamı birkaç dizeye yaymıştır.
• Nazmı nesre başarıyla yaklaştırmış, manzum hikayeler yazmıştır.
• Şiirlerinde noktalama işaretlerine, biçimsel mükemmelliğe, tasvire önem vermiştir.
• “Yağmur” şiirinde olduğu gibi şiirin içeriğine uygun aruz kalıplarını seçmiş ve kullanmıştır.
•  Şiirlerinde parnasizmden etkilenmiştir.

ESERLERİ:

Rübab-ı Şikeste                                               

Rubabın Cevabı                                      

Haluk’un Defteri                                       

Doksan Beşe Doğru                                         

Tarih-iKadim                                                   

Şemin (Hece ölçüsüyle yazdığı çocuk şiirleri)

CENAP ŞAHABETTİN (1870—1935)

• Tıp öğrenimi için gittiği Fransa’da edebiyatla ilgilenmiş ve sembolizmden etkilenmiştir.
• Parnasizmin ilk örneklerini o vermiştir.
• Şiirlerinde müziğe önem vermiş, aruz kalıplarını müzikalite değerleri bakımından ele almıştır.
• Arapça ve Farsça sözcüklerle yüklü ağır bir dili vardır.
• Aşk ve doğa en çok işlediği konulardır .(Ona göre şiir sözcüklerle yapılmış bir resimdir.)
• Servet-i Fünun  düzyazı alanında en önemli yazarlarındandır.
• Kurtuluş Savaşı’na karşı çıkan şair, Milli Edebiyat’la başlayan dilde sadeleşme (yeni lisan anayışına)çabalarına karşı çıkar.
• Hece ölçünse karı çıkmış,hece ölçüsünü         “parmak hesabı” olarak görmüştür.

ESERLERİ:

Şiir:Elhan-ı Şita,Tamat

Düzyazıları: Evrak-ı Eyyam , Nesr-i Harp,     Nesr-i Sulh  (makaleler, düzyazılar)

Gezi yazıları: Hac Yolunda, Avrupa Mektupları, Suriye Mektupları

Özdeyiş: Tiryakı Sözler

Tiyatro: Yalan, Körebe, Küçük Beyler

HALİT ZİYA UŞAKLIGİL (1866—1945)

• Türk edebiyatında Avrupa tarzında eser veren ilk büyük romancıdır.
• Servet-i Fünun döneminin en güçlü yazarıdır.
• Fransız realist ve natüralist yazarlardan etkilenmiştir.
• Eserlerinde geniş tasvirlere ve psikolojik tahlillere yer vermiştir.
• Hikayelerinde Maupassant tarzı hakimdir.
• Romanlarında İstanbul’daki eğitim ve zengin kesimi konu almış, hikayelerinde halkın arasına girmeye çalışmıştır.
• Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamaları kullandığı ağır bir dili vardır. (Sağlığında eserlerini yine kendisi sadeleştirmiştir.)
• Mai ve Siyah’ta Ahmet Cemil tipinden hareketle Serveti Fünun kuşağının ideallerini, beklentilerini, hayal kırıklıklarını anlatmıştır.
• Aşk-ı Memnu’da bir Türk aile yapısını ayrıntılı olarak incelemiş ve alafranga özentisini eleştirmiştir.
• Türk edebiyatında “mensur şiir”in ilk örneklerini o vermiştir.

ESERLERİ:

Roman:Sefile, Nemide, Bir Ölünün Hatıra Defteri, Ferdi ve Şürekası, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu,  Kırık Hayatlar

Hikaye: Bir Yazın Tarihi, Solgun Demet,Hepsinden Acı, Aşka Dair, Onu Beklerken, İhtiyar Dost,Kadın Pençesı, İzmir Hikayeleri.

Oyun:Kabus, Füruzan, Fare

Anıları:Kırk Yıl, Saray ve Ötesi, Bir Acı Hikaye

Deneme: Sanata Dair

Mensur şiir: Mensur Şiirler, Mezardan Sesler

MEHMET RAUF (1875 1931)

• Servet-i Fünun romanının ikinci büyük ismidir.
• Edebi kişiliği Fransız realist ile natüralist yazarlarının ve üstadı saydığı Halit Ziya Uşaklıgil’in etkisi altında biçimlenmiştir.
• İlk psikolojik romanımız olan Eylül’ün yazarıdır.
• Yapıtlarında romantik duygular,hayaller ve romantik aşkları işlemiş,sosyal konulara pek yer vermemiştir.
• Psikolojik tahlillere büyük önem verir

ESERLERİ:

Roman: Eylül, Ferda-yı  Garam, Genç Kız Kalbi,Karanfil ve Yasemin

Hikaye: Son Emel, Bir Aşkın Tarihi. Üç Hikaye

Mensur Şiir: Siyah İnciler

Oyun:Pençe,Cidal,Sansar

HÜSEYİN CAHİT YALÇIN

• Yazı hayatına edebiyatla başlamış,zamanla fikir ve siyaset sahnesinde karar kılmıştır.
• Eski  edebiyata karşı yeni edebiyatı,Doğu kültürüne karşı Batı kültürünü savunmuştur.
• Yazarın dili servetifünun yazarlarına göre oldukça sade ve yapmacıksızdır.
• “Edebiyat ve Hukuk “ makalesi yüzünden Servetifünun dergisi  kapatılmıştır.

ESERLERİ:

Roman:Nadide ,Hayal İçinde

Öykü:Hayat-ı Muhayyel, Hayat-ı Hakikiye Sahneleri,Niçin Aldatırlarmış

Eleştiri:Kavgalarım

Anı:Edebi Hatıralar,Malta Adası’nda, Meşrutiyet Hatıraları

SÜLEYMAN NAZİF

• Servetifünun edebiyatına bağlı olmakla birlikte edebi kişiliğinin oluşmasında Namık Kemal’in çok büyük etkileri vardır.
• Servetifünun anlayışı doğrultusunda bireysel konuları işlemekle birlikte toplumsal konulara da kayıtsız kalmamıştır.
• Şiirlerini aruzla yazmıştır.
• Nesri,şiirlerinden daha güçlüdür.Yazar,bir hitabet ustası olarak kabul edilir.
• Türkçülük akımına ve dilde sadeleşmeye karşı çıkmıştır.

ESERLERİ:

Şiir:Gizli Figanlar,Malta Geceleri,Firak-ı Irak

Düzyazı:Çal Çoban Çal,Tarihin Yılan Hikayesi,İki Dost

CELAL SAHİR

• Edebiyata  servetifünun  ile başlamış daha sonra milli edebiyata geçmiştir.
• Milli edebiyata geçtikten sonra  heceyi kullanmış, toplumsal sorunlarla daha çok ilgilenmeye başlamıştır.

ESERLERİ:

Şiir:Beyaz Gölgeler,Siyah Kitap

HÜSEYİN SUAT YALÇIN

• Mizahi ve alaycı bir üslubu vardır.
• Servetifünun   sanatçıları içinde tiyatrodan en çok ilgilenen sanatçıdır.
• Darulbedayi’nin kurulmasında önemli katkıları olmuştur.

ESERLERİ:

Şiir:Lane-i Melal ,Gave destanı

Oyun:Kirli Çamaşırlar,Yamalar,Kayseri Gülleri

SERVET-İ FÜNÜN’UN BAĞIMSIZ SANATÇILARI

HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR (1864 —1944)

• Sevetifünuncuların etkili olduğu bir dönemde bu topluluğa girmemiştir
• Ahmet Mithat Efendi’nin “halk için roman” anlayışına uygun eserler vermiştir
• İlk romanı “Şık” ile tanınmış ve sevilmiştir.
• Halkın diliyle (Özellikle mahalle kadınlarının dili) ve mizahı bir üslupla halkı aydınlatıcı romanlar yazmıştır.
• Romanlarında İstanbul halkının örf, adet, gelenek  ve göreneklerini ve yaşayışını yansıtmıştır.Bu yönüyle sokağı edebiyata getiren sançtı olarak kabul edilir
• Romanlarındaki kahramanlarını yetiştikleri ortamın diliyle konuşturur, sosyal çevresiyle birlikte anlatır.
• Alafranga yaşama özenen züppe tipleri, şöhret meraklılarını, batıl inançlara düşkün insanları mizahi bir üslupla eleştirmiştir.
• Romanları teknik bakımdan kusurludur.
• Natüralizmden etkilenmiştir.

ESERLERİ:

Roman: Şık, Şıpsevdi, İffet, Mürebbiye, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Gulyabani, Nimetşinas, Metres, Ben Deli Miyim?, Mutallaka, Kaynanam Nasıl Kudurdu, Evlere Şenlik, Utanmaz Adam, Mezarından Kalkan Şehit

Hikayeleri: Kadınlar Vaizi, Namusla Açlık Meselesi, İki Hödüğün Seyahati, Melek Sanmıştım Şeytanı, Meyhanede Hanımlar, Gönül Ticareti

Tiyatro: Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Tokuşan Kafalar

AHMET RASİM (1864 1932)

• Fıkra, makale ve anılarıyla tanınır.
• Ders kitapları dışında yüz kadar eseri vardır.
• Roman ve hikayelerinde İstanbul hayatına dair ilginç betimlemelere rastlanır.
• En büyük özelliği yazılarını bir sohbet havası içinde yazması ve okurunu da ilk cümlede n sarıp sarmalamasıdır.
• Dönemin siyasi ve edebi tartışmalardan uzak kalmıştır.
• Öğrencilik yıllarında müzik dersleri almış , çoğunun güftesi kendisine ait altmış şarkı bestelemiştir.

ESERLERİ:

Anı: Gecelerim, Falaka

Fıkara:Şehir Mektupları, Muharrir Bu Ya, Ramazan Sohbetleri, Eşkal-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım

Roman: Hamamcı Ülfet,Güzel  Eleni

Geri Dön:

Edebiyat Konu Başlıkları

Eyüp ELMAS

Facebook - Twitter - Google+