Edebiyatımızda İlkler


  • İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi - Şair evlenmesi
  • İlk yerli roman: Şemsettin Sami - Taaşşuk_ı Talat
  • Batılı tekniği uygun ilk roman: Yusuf Kamil Paşa -  Fenelon’dan Telemak/1859
  • İlk köy romanı: Nabizade Nazım - Karabibik
  • İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf - Eylül
  • İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem - Araba Sevdası
  • İlk tarihi roman: Namık Kemal - Cezmi
  • İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi
  • İlk yarı özel gazete: Ceride-i Havadis
  • İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval - Şinasi ile Agah efendi
  • İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan - Sahra
  • İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerine ilk kez kullanan Türk gazeteci: Şinasi
  • Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit - Eşber veya Sardanapal
  • Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A.Hamit - Nesteren
  • İlk bibliyografi: Katip Çelebi - Keşfü’z  Zünun
  • İlk hatıra kitabı: Babürşah - Babürname
  • İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai
  • İlk tezkire: Ali Şir Nevai - Mecalisün Nefais
  • İlk antoloji: Ziya Paşa - Harabat
  • İlk atasözleri kitabı: Şinasi - Durub-i Emsal-ı Osmaniye
  • İlk mizah dergisi: Teodor Kasap - Diyojen
  • İlk hikâye kitabı: A.Mithat  - Leatif-i Rivayet
  • İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim
  • İlk Türkçe yazılan kitap: Yusuf Has Hacip - Kutadgu Bilig
  • İlk siyasetname: Yusuf Has Hacip – Kutadgu Bilig
  • İlk mensur (düzyazı tarzı) şiir örneklerini veren: Halit Ziya
  • Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan: Mehmet Emin Yurdakul
  • Dünya edebiyatındaki ilk modern roman: Cervantes – Don Kişot
  • İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
  • İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecr-i Ati
  • Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser: Yusuf Has Hacip – Kutadgu Bilig
  • İlk seyahatname: Seydi Ali Reis – Mir’atül Memalik
  • İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
  • Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Mehmet Fuat Köprülü
  • Dünya edebiyatındaki ilk hikâyeci ve eseri: Boccaio – Decameron
  • Edebiyatımızda sahnelenen ilk tiyatro eseri: Namık Kemal – Vatan yahut Silistre
  • Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret
  • Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa – Sarf-ı Türkî
  • İlk naturalist eserimiz ve yazarı: Zehra – Nabizade Nazım
  • Divan edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim
  • Şarkıyı icat eden: Nedim
  • İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus’ul Alam
  • İlk sözlüğümüz: Divan-ı Lügat-it Türk
  • İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami – Kamus-ı Türkî
  • İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey – Lehçet’ül Hakayık
  • İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig
  • Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri
  • Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: Recaizade Mahmut Ekrem
  • Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul
  • Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfettin
  • Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiiri yazan: Abdülhak Hamit – Validem
  • İlk köy şiiri: Muallim Naci – Köylü Kızların Şarkısı
  • İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
  • Tekke şiirinin babası: Ahmet Yesevi
  • İlk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı
  • Edebiyatımızda Batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal
  • Edebiyatımızda epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner
  • İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım
  • Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa
  • Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı
  • Dünyanın halen yaşayan en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı: Kırgızların Manas Destanı
  • Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen ilk roman: Ateşten Gömlek
  • Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristofanes
  • Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos
  • İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa
  • Deneme türünün kurucusu: Montaigne
  • Din dışı şiir yazan ilk divan şairi: Hoca Dehhani
  • Hikâyede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen: Refik Halit Karay
  • En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa – 9.Hariciye Koğuşu
  • İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret – Şermin
  • Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler
  • Nobel Edebiyat Ödülünü alan ilk Türk: Orhan Pamuk 
  • İlk çeviri roman ::: Yusuf Kâmil Paşa'nın Fenelon'dan çevirdiği "Telemak" adlı eserdir.
  • İlk tarihi roman ::: Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir.
  • İlk edebi roman ::: Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir.
  • İlk tarihi roman denemesi ::: Ahmet Mithat Efendi'nin "Yeniçeriler" adlı eseridir.
  • İlk realist roman ::: Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası" adlı eseridir.
  • İlk köy romanı ::: Nabızade Nazım'ın "Karabibik" adlı eseridir.
  • İlk psikolojik ve ilk natüralist roman ::: Nabizade Nazım'ın "Zehra" adlı eseridir.
  • İlk köy şiiri ::: Muallim Naci'nin "Köylü Kızların Şarkısı" adlı şiiridir.
  • İlk pastoral şiir ::: Abdulhak Hamit'in "Sahra" adlı şiiridir.
  • Kafiyesiz şiirin ilk yazarı ::: Abdulhak Hamit Tarhan'dır. Şiiri ise "Validem" dir.
  • İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı ::: Ahmet Vefik Paşa'dır.
  • Aruz ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri ::: Abdulhak Hamit Tarhan'ın "Eşber" adlı eseridir.
  • Hece ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri ::: Abdulhak Hamit Tarhan'ın "Nesteren" ve "Liberte" adlı eserleridir.
  • Sahnelenen ilk tiyatro eseri ::: Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre" adlı eseridir.
  • İlk resmi Türkçe gazete ::: Takvim-i Vakayi 
  • İlk yarı resmi gazete ::: Ceride-i Havadis 
  • İlk özel Türkçe gazete ::: Tercüman-ı Ahval
  • İlk şiir çevirisi yapan şair ::: Şinasi'dir. (Tercüme-i Manzume)
  • İlk Makale ::: Şinasi'nin "Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi dir.
  • Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazar ::: Şinasi'dir.
  • İlk antoloji ::: Ziya Paşa'nın "Harabat" adlı eseridir.
  • İlk röportaj örneği ::: Ziya Paşa'nın "Rüya" adlı eseridir.
  • İlk edebi bilgiler kitabı ::: Recaizade Mahmut Ekrem'in "Talim-i Edebiyat" adlı eseridir.
  • İlk atasözleri kitabı ::: Şinasi'nin "Durub-ı Emsal-ı Osmaniye" adlı sözlüğüdür.
  • İlk hikâye eseri ::: Ahmet Mithat Efendi'nin "Letâif-i Rivayat" adlı yapıtıdır
  • Batılı anlamda ilk eleştiri yazarı: Namık Kemal'dir.
  • İlk mizah dergisi ::: Direktör Ali Bey'in çıkardığı Diyojen adlı dergidir.
  • Batılı anlamda ilk öykü örnekleri ::: Samipaşazade Sezai'nin "Küçük Şeyler" adlı eseridir.
  • İlk dergi örneği ::: Münif Paşa'nın çıkardığı "Mecmua-ı Fünun"dur.


Eyüp ELMAS

Yorum Gönder