1-Roman:
· Yaşanmış veya yaşanabilir bir olayın ayrıntılarıyla anlatılmasıdır.
· Roman, Türk edebiyatına çevriler yoluyla girmiştir.
· Dünya edebiyatındaki ilk modern roman, Cervantes' in “Don Kişot” adlı eseridir.
· İlk çeviri roman, Yusuf Kamil Paşa'nın Fransız yazar Fenelon' dan çevirdiği “Telamak” adlı eserdir.
· İlk yerli roman, Şemsettin Sami’nin “Taaşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eserdir.
· İlk edebi roman, Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
· Tarihi ilk roman, Namık Kemal'in “Cezmi” adlı eseridir.
· Realist ilk roman, Recaizâde Mahmut Ekrem' in “Araba Sevdası” adlı eseridir.
· Batılı anlamda ilk roman, Halit Ziya Uşaklıgil' in “Mai ve Siyah” adlı eseridir.
· Psikolojik ilk roman, Mehmet Rauf' un “Eylül” adlı eseridir.
2-Hikaye (Öykü) :
· Yaşanmış veya yaşanması muhtemel bir olayın yer ve zaman ögesiyle birlikte anlatılmasıdır.
· Hikaye türü Türk edebiyatında çok eskidir.
· Ancak Batılı anlamdaki ilk eserler Tanzimat döneminde verilmiştir.
Hikaye, ikiye ayrılır.
Olay Hikayesi(Klasik Hikaye ve Maupassant Tarzı):
· Olay etrafında şekillenen hikayelerdir.
· Bu türün ilk ve en önemli örneklerini Guy de Maupassant vermiştir.
· Onun için Maupassant tarzı olarak da bilinir.
· Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi Ömer Seyfettin'dir.
Durum Hikayesi ( Modern Hikaye- Çehov Tarzı):
· Herhangi bir durum etrafında şekillenen bu hikaye türünün en önemli temsilcisi Anton Çehov’dur.
· Türk edebiyatında ise Sait Faik ile Memduh Şevket bu tarzda hikayeler yazmışlardır.
· Dünya Edebiyatındaki ilk hikaye örneği İtalyan Baccacio'nun “Decameron” adlı eseridir.
· Türk edebiyatındaki ilk hikaye örnekleri Ahmet Mithat Efendi'nin “Letâif-i Rivayet” adlı eseridir.
· Batılı anlamda ilk hikate ise Sami Paşazâde Sezâi'nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.
Hikaye ile Romanın Karşılaşılaştırılması:
· Hem hikaye hem de roman olmuş veya olması muhtemel bir olayı anlatır.
· Hikayede tek olay varken romanda iç içe geçmiş birden fazla olay vardır.
· Bu yüzden hikaye daireye, roman ise apartmana benzetilir.
· Hikayede şahıs kadrosu azken romanda kalabalıktır.
· Hikayede yer,olay,zaman üçlüsü varken romanda serim düğüm, çözüm üçlüsü vardır.
3-Masal:
· Olağanüstü olayların olağanüstü karakterlerle anlatıldığı sözlü edebiyat ürünleridir.
· Masallar anonimdir.
· Masallarda dini ve milli motiflere hemen hiç yer verilmez. Bu yönüyle destan ve efsaneden ayrılır.
· Masallarda yer ve zaman kavramları yoktur.
· Masalların hemen hepsi tekerlemeyle başlar.
· Masallar Doğu edebiyatı ürünüdür ve didaktiktir.
· Masallarda olaylar tamamen hayal ürünüdür ve masallarda miş'li geçmiş zaman kullanılır.
· Masallarda iyi kahramanlar ödüllendirilirken, kötüler cezalandırılır.
4-Efsane:
· Bir inanış sonuncu ortaya çıkan ve olağanüstülüklerin görüldüğü metinlerdir.
· Efsaneyi masaldan farklı olan en önemli yön, efsanenin herhangi bir inanış sonucunda ortaya çıkmasıdır.
5-Fabl:
· Kişiyi düşündürmek veya eğitmek amacıyla insan dışındaki canlı ve cansız varlıkların konuşturulmasıdır.
· Türk Edebiyatındaki ilk fabl örneği Şeyhi'nin “Harname” adlı mesnevisidir.
6-Destan:
· Bir milleti ilgilendiren olaylar çerçevesinde şekillenen, yiğitlik ve olağanüstülükler üzerine kurulmuş, uzun manzum hikayelerdir.
İkiye ayrılır:
a-Doğal Destan
· Toplumu derinden etkileyen savaş, göç,kıtlık,gibi olaylar sonucu söylenen manzum hikayelerdir.
· Destanlar epik şiirlerdir.
· Destanlar kendisini oluşturan milletin dini ve milli motifleriyle yüklüdür. Bu yönüyle destanlar masallardan ayrılır.
· Uyak ve kafiye düzeni oluşturulduğu ulusun özelliklerine göre değişir.
· Destanlarda hem gerçek hem de gerçeküstü olaylar verilir.
· Destanlardaki gerçeküstü olaylar çıkarıldığında destanlar, tarihi belge sayılabilir.
· Doğal destanların tamamı anonimdir.
1-Dünya Edebiyatındaki Doğal Destanlar:
· Şehname: İran
· Olieda ve Odiesa: Yunan
· Nibelungen: Alman
· Kalevela: Fin
· Şinto: Japon
· İgor: Rus
· Chanson de Roland: Fransız
· Ramayana --Mahabarda: Hint
· La Cid: İspanyol
· Beowulf: İngiliz
· Gılgamış: Sümer
2-Türklerin Doğal Destanları:
· Alper Tunga: Saka
· Şu: Saka
· Oğuz Kağan Destanı: Hun
· Ergenekon: Göktürk
· Bozkurt: Göktürk
· Göç: Uygur
· Türeyiş: Uygur
· Manas: Kırgız
b-Yapay Destanlar:
· Bir şair veya sanatçının tarihi bir olaydan etkilenip onu destan şeklinde anlatmasıdır.
· Yapay destanları doğal destanlardan ayıran en önemli özellik söyleninin belli olmasıdır.
· Yapay destanlar; şair veya sanatçının bireysel üretkenliğine dayanan ve sanatsal amaçlı yazılan destanlardır.
1-Dünya Edebiyatındaki Yapay Destanlar:
· Kaybolmaş Cennet J. Mihton - İngiliz
· Kurtarılmış Kudüs Tasso - İtalya
· Çılgın Orlanda Ariosto - İtalya
· İlahi Komedya Dante - İtalya
2-Türklerin Yapay Destanları:
· Genç Osman Destanları Kayıkçı Kul Mastafa
· Çanakkale Destanı Mehmet Akif Ersoy
· Üç Şehitler Destanı Fazıl Hüsnü Dağlarca
· Kuvay-i Milliye Destanı Nazım Hikmet
· Sakarya Meydan Muharebesi Ceyhin Akif Kansu
Yorumlar
Yorum Gönder